بخشش: بخشی اساسی از داستان زندگی انسان

مقدمه

فردی عالی بودن، در مقایسه با عضو قوی یک جامعه‌ی بزرگ بودن، بسیار کم‌اهمیت است. گاهی اوقات فکر می‌کنم ما برای تشویق کردم مردم به تعالی، بیش از حد تلاش می‌کنیم، بدون اینکه متوجه باشیم که تشویق دیگران به تلاش برای کمک به پرورش جامعه، ممکن است مساله‌ی مهم‌تری باشد.

عواطف اخلاقی، عواطف انسانی خاصی هستند که به نظر می‌رسد عملکرد تکامل یافته‌ی حفظ ارتباط بین افراد را داراست. به عنوان مثال، احساس گناه، اجداد ما را ترغیب کرد که از یکدیگر عذرخواهی کنند و اقداماتی را برای پذیرفته‌شدن مجدد توسط اعضای جوامع خود انجام دهند. چنین حالت‌های عاطفی نه تنها به نفع فرد است، بلکه در نهایت به نفع جامعه نیز می‌شود، چون جامعه‌ای، مملو از افرادی که چنین حالت‌های عاطفی جامعه‌سازی را تجربه می‌کنند، احتمالاً پیشرفت خواهد کرد.

یکی از ویژگی‌های اصلی عواطف اخلاقی انسان نحوه برخورد ما با تخلفات یا اشتباهات است – که بخش اساسی از پازل شخصیت انسان را تشکیل می‌دهد.

همه‌ی ما اشتباه می‌کنیم (تحلیل تکاملی)

مطمئناً شما به طور شهودی می‌دانید که همه ما اشتباه می‌کنیم. اما ممکن است برای شما مفید باشد که این موضوع را به عنوان یک نکته تکاملی در نظر بگیرید. این واقعیت را در نظر بگیرید: تکامل همه ارگانیسم‌هایی که امروزه وجود دارند نتیجه‌ی اشتباهات ضروری است. فرآیند انتخاب طبیعی شامل مفهوم جهش است که به موجب آن یک تصادف ژنتیکی تصادفی منجر به برخی ویژگی‌های فیزیکی یا رفتاری جدید می‌شود که به نسل بعدی منتقل می‌شود. هنگامی که چنین اشتباهات ژنتیکی منجر به افزایش موفقیت در همانندسازی می‌شود، چنین «اشتباه‌هایی»، «انتخاب» می‌شوند؛ که در نهایت منجر به تغییر در مقیاس بزرگ در خود گونه می‌شود.

پس از این منظر، می‌توانیم از اشتباهات ژنتیکی برای وجود موجودات زیبایی مانند مرغ ماهی‌خوار آبی، گوزن دم سفید، پروانه‌های پادشاه، درختان سکویا و خودمان تشکر کنیم.

بنابراین، از منظر تکاملی، اشتباهات دلیل اصلی چگونگی رسیدن ما به اینجا هستند. هر دانشجوی روان‌شناسی می‌داند که اشتباهات رفتار انسان را در طول عمر مشخص می‌کنند. یک کودک نوپا هنگام یادگیری خواندن، اشتباهات زیادی مرتکب می‌شود. یک کودک دبستانی وقتی در کلاس درس مهمی است ممکن است دچار اشتباه شده و بدون کنترل بخندد. یک نوجوان، همان‌طور که همه‌ی ما می‌دانیم (مگر اینکه خودمان در حال حاضر یک نوجوان باشیم) هر روز ده‌ها اشتباه مرتکب می‌شود. یک بزرگسال جوان ممکن است وقت کافی برای مطالعه برای امتحان نهایی در نظر نگرفته باشد. یک فرد میان‌سال ممکن است هشدار ساعت را روی زمان اشتباهی تنظیم کند و یک جلسه‌ی مهم را از دست بدهد و غیره. اشتباهات واقعاً در تار و پود زندگی انسان جا افتاده است.

بخشش تکامل یافته تا به پرورش جامعه کمک کند

با توجه به رایج بودن اشتباهات در زندگی، منطقی است که ما مکانیزمی برای عبور از اشتباهات در روابط خود با دیگران داشته باشیم. از منظر تکاملی، بخشش دقیقاً همین مکانیسم است. در یک سطح، بخشیدن دیگران در واقع احساس خوبی به بخشنده می‌دهد و در سطح وسیع‌تر و از منظری بیشتر تکاملی، بخشش همه‌ی ویژگی‌های یک احساس اخلاقی را دارد که برای کمک به پرورش روابط اجتماعی طراحی شده است. بخشش شخص دیگری برای نوعی اشتباه یا تخلف، یک کارکرد اصلی دارد و آن، حفظ ارتباطات اجتماعی است که در نهایت یک جامعه را به هم پیوند می‌دهند. این امر از دلایلی است که همه ادیان بزرگ، افراد را به بخشش در روابط اجتماعی تشویق می‌کنند.

البته، خطاها از نظر ویژگی‌هایی مانند (الف) چه مقدار قصد پشت آن‌ها بوده و (ب) شدت آن‌ها متفاوت هستند؛ بنابراین بخشش در برخی مواقع دشوارتر است. با توجه به همه این موارد، برای ما مهم است که همیشه بخشش را به عنوان ابزاری برجسته در جعبه ابزار رفتارها و استراتژی‌های اجتماعی خود در هنگام برخورد با دیگران در نظر بگیریم. بخشش بخش اساسی داستان زندگی انسان است و نقش اصلی را در بقا موجودات ناقص و مستعد خطا، مانند من و شما برای هزاران نسل در جوامع قوی ایفا کرده است.

سخن پایانی

اشتباهات همیشه به وجود می‌آیند. آن‌ها بخش اساسی از داستان زندگی هستند. در انسان‌ها، بخشش به عنوان یک فرآیند اجتماعی پدیدار شده است که به افراد کمک می‌کند تا با اشتباهات دیگران در دنیای اجتماعی خود مقابله کنند. در واقع نکته این است: وقتی کسی در زندگی شما اشتباه می‌کند، مطمئن شوید که همیشه بخشش را در مجموعه گزینه‌هایی که در جعبه ابزار اجتماعی خود دارید در نظر گرفته‌اید. به یاد داشته باشید، شما خودتان هزاران اشتباه مرتکب شده‌اید. در نهایت، هرگز فراموش نکنید که بدون اشتباه، هیچ یک از ما اصلاً اینجا نبودیم!