مدرسه کنجکاوی را می‌کشد.

تصور کنید در کلاس جغرافی، درس آب و هوا نشسته‌اید و بیرون کلاس باران و طوفان شدیدی شده‌است. بچه‌ها شروع به توجه به طوفان و مطرح کردن سوالاتی درباره آن می‌کنند. پاسخ معلم؟ «سوالات شما به درس ما مربوط نمی‌شود. لطفا به کلاس توجه کنید!»

به احتمال زیاد این اتفاق به دفعات جلوی چشم ما، و یا برای خودمان اتفاق افتاده‌است و حتی شاید به آن عادت کرده باشیم. اما جای تعجبی ندارد که تحقیقات نشان داده‌اند که بچه‌های کنجکاو در موارد مختلف عملکرد بهتری دارند و بهتر است آن‌ها را تشویق به سوال پرسیدن کنیم.

این تحقیقات، کنجکاوی کودکان را در نوزادی، نوپایی، و پیش دبستانی مورد بررسی قرار می‌دهند. و سپس در سال‌های اول مدرسه خواندن، ریاضی، و رفتار همان کودکان را بررسی می‌کنند و متوجه شدند که کودکان کنجکاوتر در مدرسه عملکرد بهتری نشان داده‌اند.

جالب‌تر اینکه این تحقیقات نشان داده که در رابطه با عملکرد بهتر در مدرسه، توانایی متمرکز ماندن (مثلا اینکه حواس کودک با طوفان بیرون کلاس پرت نشود) اهمیت کمتری نسبت به کنجکاوی (یا سوال پرسیدن بچه‌ها درباره همان طوفان) دارد. این در حالی است که تعداد کثیری از معلمان بیشتر از آنکه از سوال پرسیدن دانش‌آموزان استقبال کنند و به آن تشویق کنند، از تمرکز کم آن‌ها شکایت می‌کنند.

بچه‌ها کنجکاو به دنیا می‌آیند!

به آخرین بچه‌ی نوپایی که برخورد داشتید و سوالاتش فکر کنید. تعداد سوالاتی که یک بچه‌ی نوپا می‌پرسد به نظر بی‌نهایت و بی‌پایان می‌آید. یک بررسی نشان داده است که کودکان بین ۱۴ ماهگی تا ۵ سالگی به طور میانگین ۱۰۷ سوال در ساعت می‌پرسند. در یکی از بالاترین رقم‌های این بررسی گزارش شده که یکی از این کودکان در هر دقیقه ۳ سوال پرسیده!

ولی زمانی که بچه‌ها وارد مدرسه می‌شوند، تعداد این سوالات به شدت کاهش پیدا می‌کند. در مشاهداتی که از بعضی کلاس‌ها به عمل آمده، دیده شده که کوچک‌ترین دانش‌آموز یک کلاس ابتدایی، در یک کلاس دو ساعته فقط ۲ تا ۵ سوال می‌پرسد. که به نسبت سال‌های قبل مدرسه افت شدیدی است.

با بزرگتر شدن، حتی همین تعداد سوال هم پرسیده نمی‌شود! کلاس‌های دو ساعته بچه‌های ۱۰ و ۱۱ ساله پشت سر هم سپری می‌شوند بدون اینکه حتی یک سوال از معلم پرسیده شود. و متاسفانه حتی زمانی که یکی از دانش‌آموزان سوالی مطرح کند هم، امکان بالایی وجود دارد که جواب معلم چیزی شبیه این باشد که: «الان سوال نکن وقت درسه!»

وقتی معلم‌ها به شاگردان خود یاد می‌دهند که سوال نپرسند، و فقط درگیر نتیجه‌ی امتحانات خود باشند، سوالات بچه‌ها محدود می‌شوند به امتحان و این نگرانی که چطور نتیجه‌ی بهتری در امتحانات بگیرند. در حالی که بچه‌های کنجکاوتر سوالاتی می‌پرسند که به درک عمیق‌ترشان از درس کمک می‌کند و اتفاقا در راستای هدف معلم عمل می‌کنند.

یک راهکار ساده ولی موثر که می‌تواند معلمان عزیز را کمک به تشویق دانش‌آموزان به سوال پرسیدن کند جایگزین کردن یک جمله‌ی رایج است. بسیار شنیده‌ایم که معلمان پس از تدریس مبحثی، می‌پرسند «سوالی نیست؟» اگر این سوال با «سوالات‌تان را بپرسید» جایگزین شود، به دانش‌آموزان نشان می‌دهد که سوال داشتن آن‌ها نه تنها اشکالی ندارد بلکه امری بدیهی به حساب می‌آید و اتفاقا در این مرحله از کلاس این آن‌ها هستند که باید با سوالات خود کلاس را ادامه دهند.

شما هم می‌توانید راهکارهای دیگر خود برای تشویق دانش‌آموزان به سوال پرسیدن و افزایش کنجکاوی را در بخش نظرات بنویسید.